คำพูด สร้างคน หรือ ทำร้ายคน?
พ่อแม่คือบุคคลสำคัญที่สุดในชีวิตลูก ไม่ใช่แค่เลี้ยงดู แต่ยังมีผลต่อพัฒนาการทางอารมณ์ จิตใจ และทักษะการใช้ชีวิตในอนาคต หนึ่งในเรื่องสำคัญที่หลายคนอาจมองข้าม คือ "คำพูด" ที่ใช้กับลูก เพราะคำพูดเปรียบเหมือนดาบสองคม ที่อาจทั้งเสริมสร้างกำลังใจ หรือทำลายความมั่นใจของลูกโดยไม่รู้ตัว
5 คำต้องห้าม ที่ไม่ควรพูดกับลูก
1. คำสั่ง หรือบังคับ
คำพูดลักษณะคำสั่ง เช่น
“หยุดเล่นได้แล้ว” “ห้ามเสียงดัง” หรือ “ต้องตั้งใจเรียนให้มากกว่านี้”
แม้ฟังดูเหมือนปกติ แต่หากใช้บ่อยเกินไป ลูกอาจรู้สึกกดดัน ไม่มั่นใจ ไม่กล้าคิดหรือตัดสินใจเอง อาจส่งผลให้เกิดปัญหาทางพฤติกรรมและพัฒนาการในระยะยาว
แนวทางแนะนำ:
เปลี่ยนเป็นประโยคที่แสดงเหตุผล ความห่วงใย และให้เวลาเด็กปรับตัว เช่น
“ใกล้ได้เวลาทานข้าวแล้วนะคะ หนูจะมีเวลาเล่นอีก 10 นาทีนะคะ”
“พูดเบาๆ หน่อยค่ะ คนอื่นจะได้ไม่รำคาญ”
ข้อยกเว้น:
หากเป็นสถานการณ์อันตราย คุณพ่อคุณแม่จำเป็นต้องใช้คำสั่ง แต่ควรอธิบายให้ลูกเข้าใจภายหลังด้วยเหตุผลเสมอค่ะ
2. คำหลอกลวง หรือขู่
ตัวอย่างเช่น
“ไม่หยุดร้อง เดี๋ยวผีมาหลอกนะ” หรือ “ซนแบบนี้จะโดนตำรวจจับ”
การขู่หรือหลอก อาจหยุดพฤติกรรมชั่วคราว แต่สร้างบาดแผลทางใจในระยะยาว เด็กอาจเติบโตมาแบบหวาดกลัว ไม่มั่นใจ และไม่รู้จักเผชิญหน้ากับปัญหา
แนวทางแนะนำ:
ใช้เหตุผลและความเข้าใจ เช่น
“แม่ไม่ชอบที่หนูโวยวายเสียงดัง ถ้าหนูเสียใจควรบอกกับแม่ตรงๆ นะคะ”
3. คำพูดด้วยอารมณ์โกรธ
การตะคอก ดุด่า หรือพูดด้วยน้ำเสียงโมโห อาจทำให้เด็กซึมซับพฤติกรรมรุนแรง หรือรู้สึกไม่มีคุณค่า ส่งผลให้กลายเป็นคนก้าวร้าว หวาดกลัว หรือแม้กระทั่งซึมเศร้า
แนวทางแนะนำ:
คุณพ่อคุณแม่ควรฝึกควบคุมอารมณ์ก่อนพูดกับลูก ใช้น้ำเสียงนุ่มนวล และให้ความรักเป็นหลักในการสื่อสาร
ข้อควรรู้:
การใช้คำพูดรุนแรงยังถือเป็นการละเมิด “สิทธิเด็ก” ที่ควรได้รับการปกป้องทั้งทางร่างกายและจิตใจ
![sosthailand-มูลนิธอเด็กโสสะ- 5 คำต้องห้าม ที่ไม่ควรพูดกับลูก - คำสั่ง หลอกลวง พูดเปรียบเทียบ ล้อเลียน อารมณ์โกรธ]()
4. คำพูดเปรียบเทียบ
ตัวอย่างเช่น
“ทำไมไม่เก่งเหมือนพี่” หรือ “ดูเพื่อนสิ ยังทำได้เลย”
การเปรียบเทียบอาจดูเหมือนการกระตุ้น แต่ความจริงคือการกดทับความรู้สึกของเด็ก ทำให้เกิดความเครียด ไม่มั่นใจ และรู้สึกว่าไม่เป็นที่ยอมรับ
แนวทางแนะนำ:
เข้าใจและยอมรับในตัวตนของลูก ให้กำลังใจในสิ่งที่เขาทำได้ดี แม้เล็กน้อยก็มีความหมาย
“หนูพยายามดีมากเลยนะคะ วันนี้เก่งขึ้นกว่าเมื่อวานอีก”
5. คำพูดล้อเลียน
เช่น
“ตะกละจังเลย” “อ้วนแบบนี้ใครจะรัก” หรือ “ทำแบบนี้เดี๋ยวก็โดนล้อหรอก”
แม้จะเป็นคำพูดขำๆ สำหรับพ่อแม่ แต่สำหรับลูกอาจกลายเป็นบาดแผลในใจ ทำให้ไม่มั่นใจในตนเองหรือรู้สึกอับอายเมื่อต้องอยู่ต่อหน้าผู้อื่น
แนวทางแนะนำ:
หลีกเลี่ยงคำพูดล้อเลียน หันมาใช้คำชมเพื่อส่งเสริมความภาคภูมิใจในตัวเองของลูกแทนค่ะ
![sosthailand-มูลนิธิเด็กโสสะ-ครอบครัว พี่น้อง]()
มูลนิธิเด็กโสสะฯ ให้การเลี้ยงดูเด็กกำพร้าและขาดโอกาสประมาณ 600 คนในรูปแบบ “ครอบครัวทดแทน”
เด็กๆ จะได้รับความรัก ความอบอุ่น เติบโตอย่างมั่นคง ปลอดภัยในหมู่บ้านเด็กโสสะทั้ง 5 แห่งทั่วประเทศและได้รับการเคารพใน สิทธิเด็ก อย่างเท่าเทียม ไม่ว่าพวกเขาจะมาจากไหน เพราะ “เด็กทุกคนควรได้รับโอกาสในการเติบโตอย่างมีคุณภาพ”
อ้างอิง
โรงพยาบาลสมิติเวช
รักลูก